مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خود ایمنی مزمن است که به فیبرهای عصبی محافظ نخاع و مغز صدمه می زند. علت ام اس هنوز ناشناخته است اما احتمالا عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن نقش داشته باشند. علائمی که بیماری ام اس ایجاد می کند، خیلی شبیه به علائم بیماری های دیگر است.
بنابراین تشخیص این بیماری با پیچیدگی هایی همراه است. هیچ تست خاصی برای تشخیص قطعی ام اس وجود ندارد و باید چندین آزمایش مختلف را برای تایید یا رد MS انجام دهید. ما در این مقاله به این روشها پرداخته ایم. پس برای آشنایی با آزمایشات و نقش ام آر آی (MRI) در تشخیص ام اس این مطلب را حتما تا آخر بخوانید. برای دسترسی سریع تر به بخش های مختلف مقاله می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
آزمایش های تشخیص ام اس چیست؟
به گفته دکتر احسان ذاکرین، کارشناس ارشد و متخصص کاردرمانی، در صورتی که مشکوک به بیماری ام اس هستید، متخصص ام اس برای تشخیص بیماری مولتیپل اسکلروزیس، معاینات و آزمایشات زیر را برایتان تجویز می شود:
معاینه عصبی
معاینه عصبی را متخصص مغز و اعصاب انجام می دهد تا متوجه شود که آیا اعصاب شما صدمه دیده اند یا نه. این معاینات شامل موارد زیر هستند:
- تغییر یا ضعف در بینایی
- بررسی حرکات چشم
- بررسی قدرت دست یا پا
- تست تعادل و هماهنگی
- بررسی مشکلات گفتاری
- تست رفلاکس دست و پا
پزشک در این معاینات به دنبال تشخیص هر گونه ناهنجاری است تا در صورت مشکوک بودن به نتایج معاینات خود، آزمایش ها و تست های تشخیصی دیگر را برایتان تجویز کند.
معاینه چشم
یکی دیگر از آزمایشات تشخیص ms، معاینه چشم است که در آن میدان دید، قدرت عضلات چشم و فشار داخل کره چشم بررسی می شود. وجود اختلالات زیر طی معاینه می تواند احتمال MS را تایید کند:
نوریت اپتیک: آسیب دیدگی عصب بینایی باعث اختلال ناگهانی در بینایی شده و بیمار را دچار نقص در میدان دید، ناتوانی در تشخیص رنگها و درد چشم ها می کند.
نیستاگموس: این بیماری در اثر صدمات عصبی به ساقه مغز یا مخچه ایجاد می شود. این عارضه باعث حرکت غیرارادی چشم ها به سمت جلو، عقب، بالا یا پایین می شود.
دیپلوپی یا دوبینی: آسیب به مسیرهای عصبی کنترل کننده چشم باعث مشکل دوبینی می شود. دیپلویی در واقع یکی از علائم اولیه MS است.
علت بروز هر یک از اختلالات بینایی باید کاملا بررسی شود و اگر علت این اختلالات بیماریهای دیگر نباشد، بیماری ام اس تایید می شود.
تشخیص MS از روی آزمایش خون
آزمایش خون یک تست ام اس اولیه است که به پزشک کمک می کند وجود یا عدم وجود بیماری های زیر را تشخیص دهد که علائمی مشابه ام اس ایجاد می کنند:
- بیماری لایم
- اختلالات ارثی نادر
- سیفلیس
- نورومیلیت نوری (خیلی نادر است)
- ایدز
- سرطان
- کمبود ویتامین هایی مثل B12
تشخیص ام اس (MS) با استفاده از آزمایش خون برای رد یا تایید بیماری های دیگر انجام می شود و این تست نمی تواند به تشخیص قطعی ام اس کمک کند. در نتیجه، به تست های دیگری برای تشخیص ام اس نیاز دارید.
در صورتی که نتیجه تست ام اس شما نشان می دهد مبتلا به MS هستید، برای توانبخشی خود با تکنیک های کاردرمانی، می توانید به کلینیک کاردرمانی و توانبخشی حافظ مراجعه کنید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره ۰۳۱۳۳۳۹۶۲۴۷ تماس بگیرید.
تشخیص MS با MRI
MRI یک تست تشخیصی تهاجمی (نسبت به اشعه ایکس یا سی تی اسکن) است که معمولا با آزمایش خون تجویز می شود. ام آر آی بافتهای غیرطبیعی، عفونت و بی نظمی در مغز و نخاع را به دقت مشخص می کند. این تست با هدف تشخیص زخم های پوشش اعصاب مغزی و نخاعی که ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن است، انجام می شود.
ممکن است نتیجه MRI شما طبیعی باشد، اما این احتمال بیماری MS را رد نمی کند. چون ممکن است شما از آن دسته بیمارانی باشید که ضایعات عصبی تان در جاهایی ایجاد شده که MRI نمی تواند آن را نشان دهد. بنابراین برای تشخیص ام اس به آزمایش های دیگری نیاز دارید.
پونکسیون کمری
پونکسیون کمری یا نخاعی یکی از راههای تشخیص ms است که با نمونه برداری از مایع مغزی-نخاعی انجام می شود. برای انجام این تست، باید به پهلو بخوابید تا یک سوزن توخالی برای جمع آوری نمونه بین مهره ها و کانال نخاع تان وارد شود. پونکسیون کمری را با بیحسی موضعی و در مدت ۳۰ دقیقه انجام می دهند.
قبل از این آزمایش نباید داروهای رقیق کننده خون مصرف کنید. تست پونکسیون نخاعی به رد بیماری های دیگر و نیز تشخیص بعضی از علائم ام اس کمک می کند. این علائم عبارتند از:
- افزایش آنتی بادی خاصی به نام IgG
- سطح بالای پروتئین های خاص
- افزایش غیرعادی گلبولهای سفید خون (۷ برابر حالت عادی)
چنین علائمی ناشی از واکنش غیرطبیعی دستگاه ایمنی هستند که در بیماری ام اس دیده می شوند.
تستهای پتانسیل برانگیخته یا EP
تستهای پتانسیل برانگیخته تست های عصبی الکتریکی برای تشخیص بیماری مولتیپل هستند که با گذاشتن الکترودهایی روی پوست سر انجام می شوند. هدف این تست بررسی حواس بینایی و شنوایی، احساس و واکنش های مغز است. نتایج این تست می تواند به تایید یا رد تاثیرگذاری ام اس روی مغز بیمار کمک کند.
سه آزمون برای تست EP انجام می شوند که رایجترین آنها آزمون بررسی نحوه عملکرد چشم ها با کمک تاباندن نور است. اگر اختلالی در مسیر انتقال پیام در طول عصب بینایی باشد، باید احتمال سایر اختلالات چشمی یا شبکیه ای رد شود تا نتیجه EP بتواند ام اس را تایید کند.
روشهای تعیین نوع MS
طبق گفته آقای دکتر ذاکرین، کارشناس ارشد توانبخشی بیماران ام اس، ام اس انواع مختلفی دارد. بعد از تشخیص بیماری ام اس توسط متخصص مغز و اعصاب، بر اساس موارد زیر می توان نوع ام اس را هم مشخص کرد:
الگوی علائم
بر اساس دوره هایی که در آن علائم ام اس را تجربه می کنید، می توان تشخیص داد دچار ام اس فروکشنده-عودکننده هستید یا اینکه ام اس تان پیشرونده است. در ام اس پیشرونده ثانویه مرتباً علائم بیماری بدتر می شود، برعکس فروکشنده-عود کننده که دوره هایی از بهبود علائم وجود دارد.
نتایج MRI
نتیجه اسکن ام آر آی می تواند مشخص کند که ضایعات و زخم های سیستم عصبی تان در چه زمان هایی و در چه نقاط از بدن شما ایجاد شده اند. بر این اساس می توان نوع ام اس را تشخیص داد که پیشرونده است یا نه.
با این حال، تشخیص دقیق نوع MS به خصوص ام اس پیشرونده ثانویه، با گذشت زمان مشخص می شود. چون علائم این بیماری متنوع و غیرقابل پیش بینی است و در ام اس پیشرونده سالها طول می کشد تا وضعیت پیشرفت مراحل بیماری مشخص شود.
بعد از تست ام اس باید چکار کنیم؟
بعد از تست ام اس، با تشخیص بیماری ms احتمالا شوکه می شوید که طبیعی است. ولی باید موقعیت خود را بپذیرید و در مورد آن با خانواده و اطرافیان تان صحبت کنید تا در صورت لزوم به شما کمک کنند. احساسات تان را در این مورد بیان کنید و به دنبال یک تیم خوب مراقبتی برای بیماری ام اس باشید.
معمولا این تیم متشکل از متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک و متخصص کاردرمانی است. اگر به متخصص دیگری نیاز داشته باشید، حتما در طول درمان به ایشان ارجاع خواهید شد. هر چند ام اس هنوز قابل درمان نیست اما با روشهای درمانی مختلف می توانید پیشرفت بیماری تان را کند و علائم تان را بهبود دهید.
بهترین روش کاهش علائم ام اس و جلوگیری از پیشرفت آن، تکنیک های کاردرمانی است. جهت کاردرمانی ام اس توسط کلینیک کاردرمانی و توانبخشی حافظ در اصفهان می توانید با شماره ۰۳۱۳۳۳۹۶۲۴۷ تماس بگیرید.
سوالات رایج در مورد ام اس (MS)
در اینجا می توانید پرسش و پاسخ پزشکی ام اس و تست های تشخیصی آن را بخوانید.
میانگین سن تشخیص ام اس چقدر است؟
اکثر افرادی که تست تشخیص MS را انجام می دهند بین ۲۰ تا ۴۰ سال سن دارند. با این حال این بیماری می تواند در هر سنی رخ دهد.
برای تشخیص ام اس به چه دکتری مراجعه کنیم؟
اگر فکر می کنید علائم ام اس دارید به پزشک عمومی مراجعه کنید. اگر مشکوک به ام اس باشید، شما را برای تشخیص دقیق تر به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع می دهد.
تشخیص ms با mri چقدر طول می کشد؟
برای این تست باید ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت داخل دستگاه MRI بی حرکت بخوابید.
برای آزمایش EP چه آمادگی هایی لازم است؟
به آمادگی خاصی نیاز ندارید. فقط اگر از عینک استفاده می کنید، از پزشک خود بپرسید که در روز انجام تست آیا باید عینک تان را هم بیاورید یا نه.
تست EP چه عوارضی دارد؟
تست EP هیچ عوارضی ندارد و یک تست بی خطر، غیر تهاجمی و بدون درد است که با بیحسی موضعی انجام می شود. البته ممکن است تا چند روز بعد از این تست دچار سردرد باشید.
اگر علائم ام اس شدید باشد، باید چکار کنم؟
برای علائم شدید علاوه بر ام اس، احتمال مشکلاتی مثل سکته مغزی، تومور یا فشار روی نخاع هست. اگر علائم تان بیش از چند روز طول کشید، حتی اگر خودبخود رفع شد هم باید برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کنید.
پونکسیون کمری چقدر دقیق است؟
این تست ۱۰۰% نیست. حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد مبتلا به MS هیچ گونه اختلالی در تست پونکسیون نخاعی شان دیده نمی شود. برای همین چندین تست برای تشخیص بیماری ام اس باید انجام شود.
برای درمان ناتوانی های حرکتی ام اس به چه متخصصی مراجعه کنم؟
باید به مراکز کاردرمانی مراجعه و از کاردرمانی جسمی- حرکتی این مراکز بهره مند شوید.
اگر شما هم سوالی درباره روشهای تشخیص ام اس و یا درمان آن دارید، می توانید سوالات خود را در بخش نظرات این مقاله بپرسید.
