پنجه کبوتری یا چرخش پنجه پا به داخل یکی از رایجترین انواع مشکلات پا در کودکان است. این کودکان موقع ایستادن یا راه رفتن و دویدن سر پنجه های پایشان به سمت داخل چرخش دارد. این عارضه تا ۸ سالگی خودبخود درمان می شود، اما بعضی از کودکان به درمان پزشکی نیاز پیدا می کنند.
در این مقاله به علل و روش های درمان چرخش پنجه پا به داخل در کودکان پرداخته شده است و به شما خواهیم گفت که چه زمانی برای این مشکل باید به پزشک اطفال و یا متخصص کاردرمانی مراجعه کنید. برای دسترسی سریع تر به بخش های مختلف مقاله می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
چرخش مچ پا به داخل چیست؟
چرخش پنجه پا به داخل معمولا در کودکان نوپا زیاد دیده می شود. این حالت به دلیل چرخش استخوان ساق پا در اثر وضعیت قرارگیری جنین در رحم بروز می کند. چرخش پنجه ها یا همان پنجه کبوتری در راه افتادن یا راه رفتن کودک هیچ مشکلی ایجاد نکرده و اغلب با بزرگتر شدن اوس خودبخود برطرف می شود.
اما در بعضی کودکان تا سنین بالاتر همچنان این چرخش وجود دارد و در سن ۵ تا ۶ سالگی بیشتر خودش را نشان می دهد. این کودکان دچار چرخش در استخوان ران شده اند که این عارضه هم معمولا تا قبل از ۱۰ سالگی خودبخود برطرف می شود. اما اگر در کودکان بالای ۱۰ سال کجی مچ پا ادامه داشت، باید به پزشک مراجعه کنید.
علائم انگشتان کبوتری در اطفال
به گفته دکتر احسان ذاکرین، متخصص و کارشناس ارشد کاردرمانی، پنجه کبوتری در نوزادان را با شکل هلال ماه بودن کف پاها می توان تشخیص داد. اما موقع راه افتادن کودک، علائم انگشتان کبوتری به صورت زیر بروز می کند:
- مستقیم نبودن سرپنجه پاها
- لنگیدن
- درد و تورم در پا
- غیرعادی بودن الگوی راه رفتن کودکان
- زیاد زمین خوردن موقع راه رفتن
به جز چرخش سرپنجه ها، با معاینه فیزیکی می توان علائم چرخش استخوان ران یا ساق پای کودک به داخل را هم تشخیص داد.
علت کج بودن مچ پای کودکان
چرخش مچ پا در کودکان می تواند بدلایل مادرزادی مثل نقص ژنتیکی و یا حالت قرارگیری جنین داخل رحم باشد. اما مهمترین علت پنجه کبوتری در کودکان، ناپایداری استخوان قوزک روی استخوان پاشنه پا است. دیگر علل چرخش مچ پای کودکان به داخل عبارتند از:
- چرخش استخوان ران به داخل
- چرخش استخوان درشت نی به داخل
- چرخش استخوان ساق پا به داخل
- چرخش مچ پا به داخل (متاتارس اداکتوس)
- کم بودن مایع آمنیوتیک در جنینی
پزشک با معاینه کودک می تواند تشخیص دهد که چرخش در چه جایی از پا رخ داده و چقدر است.
برای کاردرمانی پنجه کبوتری کودکان در اصفهان، می توانید به کلینیک کاردرمانی و توانبخشی حافظ مراجعه کنید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره ۰۳۱۳۳۳۹۶۲۴۷ تماس بگیرید.
عوارض چرخش پنجه پا به داخل
انگشتان کبوتری اگر چرخش زیادی به سمت داخل داشته و برای درمان آن اقدام نشود، کودک در آینده به دلیل عارضه پنجه کبوتری دچار عوارض زیر می شود:
- تشدید درد رشد
- ایجاد خار پاشنه
- احساس درد در پاشنه، ساق و کف پا
- فشردگی اعصاب مچ و قوزک پا (سندورم تونل تارسال)
- بروز مشکلات پا مثل انگشت چکشی، قوز شست پا
- مشکلات زانو مثل کندرومالاسی در جوانی (سندروم زانوی دوندگان)، آرتروز زانو، …
- بروز دیسک کمر یا کمر درد کودکان در سنین بالاتر
- درد سیاتیک
- التهاب تاندون کف پا و یا تاندون آشیل
همچنین کجی مچ پا به داخل باعث کشیدگی تاندون ها و عضلات زانو، ران، لگن و کمر شده و به مرور زمان و در سنین بالاتر منجر به کوتاهی طول پاها می شود.
روش های تشخیص انگشت کبوتری در کودکان
انگشتان کبوتری در کودکان را با معاینه فیزیکی پا و نحوه ایستادن کودک می توان به راحتی تشخیص داد. اما برای تشخیص علت کجی مچ پای کودکان، پزشکان از تصاویری مثل اشعه ایکس استفاده می کنند.
درمان انحراف پنجه پا به داخل در کودکان
پزشکان با توجه به شدت و علت پنجه کبوتری در کودکان از روش های زیر برای درمان چرخش پنجه پا به داخل استفاده می کنند:
- استفاده از وسایل کمکی: مثلا تجویز بریس، آرتز، کفی مخصوص و یا پوشیدن کفش طبی مخصوص
- گچ گرفتن: در صورتی که بریس به اصلاح پنجه کبوتری کمک نکند، ممکن است پای کودک گچ گرفته شود.
- دارو درمانی: برای کاهش علائمی مثل درد و التهاب پا از داروهای مخصوص اطفال استفاده می شود.
- کاردرمانی: حرکات اصلاحی کاردرمانی موثرترین روش درمان چرخش مچ پا به داخل در کودکان است. این روش علاوه بر اصلاح کجی مچ پای کودک به تقویت پا و کاهش علائمی مثل درد پا، کشیدگی تاندونها و … نیز کمک می کند.
در صورتی که برای چرخش های شدید مچ پا به داخل هیچ یک از این روش ها جوابگو نباشد، چاره ای جز جراحی ارتوپدی برای پای کودک نیست.
کاردرمانی با حرکات اصلاحی پنجه کبوتری
طبق سالها تجربه دکتر احسان ذاکرین، متخصص کاردرمانی کودکان، بهترین روش درمان چرخش پنجه پا به داخل، مراجعه به یک کلنیک کاردرمانی است. کاردرمانگران در این مراکز با استفاده از تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی چرخش مچ پا به داخل سعی می کنند:
- چرخش مچ، ساق و یا ران را برطرف کنند
- مچ پا را تقویت کنند
- کشیدگی عضلات، تاندونها و سایر بافت های نرم پا در اثر کج بودن مچ پای کودک را برطرف کنند
- درد و التهاب پا را کاهش دهند
- حالت W نشستن در کودکانی که انگشتان کبوتری دارند را برطرف کنند.
تمرینات کاردرمانی مثل نشاندن کودک روی صندلی و صاف و کشیده قرار دادن پاها به سمت جلو و کمی مایل به بیرون علاوه بر اینکه انگشتان کبوتری کودکان را کاملا اصلاح می کند تا سرپنجه های پا بتوانند به صورت مستقیم قرار بگیرند. بلکه در کنترل عوارض قورباغه ای (W) نشستن کودکان هم موثر است.
برای حرکات اصلاحی پنجه کبوتری کودکان در اصفهان، می توانید به کلینیک کاردرمانی و توانبخشی حافظ مراجعه کنید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت با شماره ۰۳۱۳۳۳۹۶۲۴۷ تماس بگیرید.
۵ ورزش برای چرخش مچ پا
برای درمان کج بودن مچ پای کودک در مراکز کاردرمانی، متخصصان از تمرینات ورزشی سرگرم کننده برای کودکان در سنین مختلف استفاده می کنند. بعضی از این تمرینات ورزشی برای چرخش مچ پا عبارتند از:
تمرین ۱
برای کشش مچ و جلوی ساق پا از کودک بخواهید به پشت خوابیده و به آرنج ها تکیه دهد و پاهایش را دراز کند. از او بخواهید یکی از پاها را بالا بیاورد و سعی کنید با نوک پنجه های آن یک دایره رسم کند. بعد از رسم ۱۰ تا ۲۰ دایره بزرگ، کمی استراحت کرده و همین تمرین را برای پای دیگر هم انجام دهد.
تمرین ۲
روی یک میز یک قلک و روی میز دیگر چندین سکه بگذارید. از کودک بخواهید روی زانوهایش راه برود و هر بار یک سکه از روی میز بردارد و با راه رفتن روی زانوها آن را در قلکی که روی میز دیگر است بیندازد. این تمرین، به تقویت ثبات مرکز ثقل بدن کودک کمک می کند.
تمرین ۳
برای کشش عضلات و تاندون های پشت پا، از کودک بخواهید رو به دیوار بایستد یک پا را جلو گذاشته و خم کند. در حالی که در پای عقبی احساس کشش می کند، مدت ۳۰ ثانیه باید کشش را نگه دارد. حتما انگشتان پا باید مستقیم رو به دیوار بوده و زاویه به داخل نداشته باشند. این تمرین را در یک ست ۵ تایی برای هر پا باید تکرار کرد.
تمرین ۴
برای انجام این تمرین، باید کودک روی یک پا به مدت ۱۰ ثانیه بایستد و سعی کند تعادل خود را حفظ کند. بعد از کمی مکث، همین تمرین را ۳ بار انجام دهد و بعد از چند دقیقه استراحت، آن را برای پای دیگر هم تکرار کند. ایستادن روی یک پا، نه تنها یک تمرین عالی برای حفظ تعادل کودک است، بلکه باعث می شود تمام بافت های پا به کار گرفته و تقویت شوند.
تمرین ۵
در این تمرین، فرزندتان باید از روی یک سطح ثابت مثل میز کوتاه به پایین پریده و روی یک پا فرود بیاید. موقع پایین پریدن باید بتواند تعادلش را روی همان پا حفظ کرده و سرجایش بماند. اینبار بالای میز رفته و درحالی که روی یک پا ایستاده پایین بپرد. موقع فرود می تواند روی هر پایی که خواست بایستد.
همین تمرین را بعد برای پای دیگر هم تکرار کند. این حرکات سرگرم کننده باعث بهبود حس عمقی، تعادل و هماهنگی و تقویت مچ پای کودک می شود. اما برای انجام این تمرین باید اول ایمنی او را فراهم کنید. مثلا از او بخواهید از جایی بپرد که مرتفع نباشد. همچنین باید موقع اجرای این تمرین در کنار فرزندتان باشید.
در پایان، امیدواریم که توانسته باشیم با این مقاله به خوبی، شما را با علت و درمان چرخش پنجه پا به داخل در کودکان آشنا کنیم. یادتان باشد که هر ورزشی برای چرخش مچ پا باید زیر نظر و به صلاحدید کاردرمانگر کودک تان انجام شود.
اگر سوالی درباره علت و درمان پنجه کبوتری در کودکان دارید، در بخش نظرات می توانید آنها را از ما بپرسید.
